Երբ որոշակի հարթության մեջ փորձում ես տարածություն ու աշխարհ ցույց տալ
21.01.2020 | 01:13
Ի՞նչ փոխհարաբերության մեջ են նկարչի աշխարհն ու դրսի աշխարհը: Ինչպե՞ս են երկխոսում արվեստագետն ու արվեստասերը: Այս և այլ հարցերի շուրջ է մեր զրույցը նկարիչ, քանդակագործ ԱՆԱՆԻԱ ՔՈՉԱՐՅԱՆԻ հետ:
-«Դատարկ պատմություն», «Հայացք». սրանք այս պահին Ձեր ֆեյսբուքյան էջում հրապարակված ամենաթարմ գործերն են: Ոմանք ասում են՝ նկարը չենք վերնագրում, որ ամեն մարդ տեսնի-գտնի իրենը: Եթե վերնագրում ես, ուրեմն ասելիքդ հստակ է, և ուզում ես, որ այն նույնությամբ տե՞ղ հասնի:
-Երբ վերնագրում ես, դիտորդին ուղղորդում ես՝ ինչ ուղղությամբ նայի, առաջին ընկալումն ինչպիսին լինի, որ նկարում դրված միտքը, զգացողությունը տեղ հասնեն:
-Նկարը նաև հոգեվիճակ է: Դիտողը տեսնում է ապրու՞մ, ձև՞, թե՞ բովանդակություն: Տարբեր գործերի դեպքում տարբե՞ր է շեշտադրումը:
-Շեշտադրումը տարբեր է, բայց նկարիչը որոշակի ապրումներով ու մտքերով է կտավը ստեղծում: Եթե դիտողը դա վերապրում է, ուրեմն աշխատանքը հաջողված է՝ անկախ ձևից ու բովանդակությունից:
-Նկարիչը նմա՞ն է իր ստեղծած աշխարհին: Կարո՞ղ եք ասել` ա՛յ այս նկարը ես եմ:
-Եթե համարենք, որ ես ստատիկ եմ ու չեմ փոխվում, այո: Բայց, սովորաբար, մարդիկ փոխվում են, տարբեր մտքեր, տարբեր էմոցիաներ են ունենում. այդ պահի՛ն է նկարիչը այդ ստեղծագործությունը, դրանից հետո էլ ինքը չէ: Հաջորդ գործում ուրիշ ձևով է նա շարունակվում:
-Ինքնանկարներ ունե՞ք. ասում են` նկարիչները սիրում են նկարել իրենց, որովհետև ոչ բնորդի կարիք է լինում, ոչ էլ` նկարից դժգոհող:
-Մի ժամանակ ես էլ էի հաճախ ինքս ինձ նկարում, բայց դա շատ վաղուց էր: Ինքնանկարը նկարչին հնարավորություն է տալիս ավելի խոր վերլուծելու, հասկանալու, կերպարվեստով ցույց տալու, տվյալ դեպքում, հենց իր կերպարը: Բայց դա չպետք է հասնի ինքնասիրահարվածության: Ի վերջո, շատ ավելի հետաքրքիր բաներ կան, որ կարելի է նկարել:
-Մեր իրականությունը, հասարակական-քաղաքական խնդիրներն ի՞նչ ազդեցություն կարող են ունենալ այսօր ստեղծվող արվեստի գործերի վրա: Ինչքան էլ նկարիչը արվեստանոցում, իր աշխարհում փակված նկարի, այդ տրամադրություններից անմասն չի մնում:
-Ինձ վրա արտաքին աշխարհն անդրադառնում է այնքանով, որքանով առնչվում է իմ անձին ու գործունեությանը: Իրական արվեստը շատ ավելի բարձր է սոցիալական կամ քաղաքական իրավիճակներից: Դրանց հատուկ ուշադրություն չեմ դարձնում: Իհարկե, նույն քաղաքականության, սոցիումի մեջ կան երևույթներ, որոնց կարելի է անդրադառնալ, բայց ոչ հստակ կերպարայնությամբ ու անուններով:
-Ի՞նչ ազդեցություն կարող է ունենալ արվեստը իրականության վրա:
-Որքան արվեստի գործը դիտորդին հուզում է կամ հետաքրքրում, ազդեցության շրջանակը հենց այդքան է:
-Բայց նախ պետք է հաղորդակցվեն արվեստն ու արվեստասերը…
-Դա էլ կա: Ժամանակակից արվեստում թանգարանային մոտեցումները փոխվել են: Հիմա ավելի շատ արվեստագետն է գնում դեպի հանրություն, ավելի շատ ձևեր կան ներկայանալու, արվեստը տարածելու:
-Ի՞նչ է տալիս ցուցահանդեսը նկարչին:
-Նկարիչը արվեստի գործն իր համար չի ստեղծում, այն պետք է հասնի դիտորդին: ՈՒ որպեսզի շարունակես նկարել, նոր գործեր ստեղծել, շատ կարևոր է իմանալ, թե ինչպես է ընկալվում, ընդունվում ու քննադատվում աշխատանքդ:
-Մեծ մասամբ նկարչի գործերը գալիս են դիտելու նրան ճանաչողները և մարդկանց այն նեղ շրջանակը, որ հետևում է մշակութային անցուդարձին: Հնարավոր չէ՞ հանրային հետաքրքրություն առաջացնել, որպեսզի շարքային քաղաքացին գա, տեսնի, ճանաչի՝ ինչ է ստեղծում իր կողքին ապրող նկարիչը:
-Մեզ մոտ այդ մշակույթը նոր է սկսում զարգանալ, դա ավելի շատ ոչ թե արվեստագետի խնդիրն է, այլ այն պատկերասրահի կամ գովազդային մասնագետի, որ ներկայացնում է արվեստագետին: Մենք չունենք արվեստի գործակալներ, անձնական բրենդով զբաղվող մասնագետներ, որոնց գործառույթն է արվեստագետի գործը հասցնել դիտորդներին, գնորդներին, քննադատներին ու լայն զանգվածներին:
-Այնուամենայնիվ, հաճա՞խ եք ցուցահանդեսներ կազմակերպում:
-Տարին գոնե մեկ անհատական ցուցահանդես ունենում եմ: Մասնակցում եմ նաև խմբակային ցուցահանդեսների, սիմպոզիումների, մրցույթների:
-Նկարիչ ընկերներիցս մեկն ասաց, որ հայտնի դառնալը մեկ օրվա գործ է. մեկ օրում քեզ կարող են դարձնել հայտնի, մեկ օրում՝ ոչ հայտնի: Հայտնի լինելը կարևո՞ր է:
-Կարծում եմ` կարևոր է տեսանելի լինելը, որ գործերդ աննկատ չմնան:
-Ինչո՞վ է տարբերվում նկարչությունը արվեստի մյուս տեսակներից և ինչո՞վ է նման:
-Այլ տեսանկյունից նայենք հարցին: Ինչու՞ են միշտ ասում՝ գրականություն և արվեստ, ինչու՞ են առանձնացնում գրականությունը արվեստից: Խնդիրը լեզուն է: Արվեստը համամարդկային է ու սահմաններ չի ճանաչում, ցանկացած մարդ կարող է տեսնել-լսել արվեստն ու միանգամից վերապրել, թարգմանության, լեզվի խնդիր չկա: Իսկ նկարչությունը արվեստի մյուս ճյուղերից տարբերվում է, երևի թե նրանով, որ որոշակի հարթության մեջ փորձում ես տարածություն ու աշխարհ ցույց տալ: Ազդեցության գործիքներն իրականում այնքան էլ մեծ չեն՝ գույներ, գծեր ու էլի մի քանի բան:
-Ի՞նչ նյութերով եք աշխատում:
-Յուղաներկ, տուշ, քար, բրոնզ...
-Որտե՞ղ է փոքր քանդակների տեղը:
-Դրանք ժամանակ առ ժամանակ ցուցադրվում են ցուցահանդեսներում, առցանց վաճառքի են ներկայացված: Փոքր քանդակի տեղն այնտեղ է, որտեղ այն գնահատվում է՝ լինի պատկերասրահ, մասնավոր մի վայր, թե բնակարան:
-Իսկ ի՞նչ կասեք մոնումենտալ քանդակների մասին, որ դրվում են մեր քաղաքում ու քննադատվում:
-Նայած` քանդակ: Դրվում են նաև քանդակներ, որոնց մասին ոչ ոք ոչինչ չի խոսում, որովհետև, կարելի է ասել, ամեն ինչ նորմալ է: Քննադատվում են այն քանդակները, որոնք ունեն որոշակի թերություններ, կամ հանրությունը չի ընկալում: Սա բարդ ու նուրբ թեմա է, պետք է կոնկրետ քանդակի մասին խոսել: Առաջ նույնպես դրվում էին վատ քանդակներ, ուղղակի չէին քննադատվում: Այսօր մարդկանց ձայնն ավելի լսելի է: Մի կողմից՝ լավ է, որ կան տարբեր կարծիքներ, բայց վատ է, երբ դա անձնավորված է ու ոչ օբյեկտիվ: Եթե բաց մրցույթ է հայտարարվում, աշխատանքեր են ներկայացվում, ու հանձնախումբն ընտրում է մի աշխատանք, նաև վստահում է այդ արվեստագետի պրոֆեսիոնալիզմին, անցած ուղուն: Ոմանք կարող են դեմ լինել այս կամ այն քանդակին, որովհետև այլ կերպ են պատկերացնում լուծումները: Բայց տվյալ արվեստագետն իր պատկերացումներով է ստեղծում քանդակը, հաշվի է առնում նաև, որ հետագայում սերունդներ են նայելու, ինչպե՞ս է ուզում, որ սերունդները ճանաչեն տվյալ կերպարը:
-Ստեղծագործական դադարը անհրաժե՞շտ է, թե՞ վտանգավոր:
-Միանշանակ անհրաժեշտ է, եթե արվեստագետը ժամանակավորապես ասելիք չունի, պետք է լցվի ինչ-որ բանով, որ շարունակի ստեղծագործել:
-Իսկ եթե չշարունակի՞:
-ՈՒրեմն այդքան էր վերջնասահմանը իր ստեղծագործության: Դա օրինաչափություն է, եթե ասելիք չունես, պետք է չասես: Եթե պետք է կեղծես, ավելի լավ է ուրիշ գործով զբաղվես:
-Ասում են՝ արվեստի գործը պետք է ազգային դիմագիծ ունենա, որ հետաքրքիր լինի հատկապես դրսի աշխարհին: Ձեր դեպքում, կարծես, հայկականություն ասվածն այնքան էլ ակնառու չէ:
-Ես այդպես չեմ մտածում. եթե արվեստագետը հայ է, քրիստոնյա, դա իր արվեստում ինչ-որ ձևով արտահայտվելու է: Բայց եթե շեշտը դրվում է նրա վրա, որ պետք է ազգայինը գերակշռի, դա ավելի շատ ֆոլկլորի է նմանվում, քան իրական արվեստի:
-Խոսեցինք նկարչական շուկայի մասին, համապատասխան մասնագետների պակասի: Իսկ պետական աջակցություն պե՞տք է ունենան նկարիչները:
-Չեմ կարծում, գոնե չխանգարեն իրենց հովանավորությամբ, երբ ինչ-որ մեկին ամեն կերպ աջակցում են, մյուսներին աչքաթող անում: Ավելի լավ է ընդհանրապես աջակցություն չլինի, քան լինի հասցեական:
-Առաջիկա ծրագրերի մասին ի՞նչ կասեք:
-Անհատական ցուցահանդես եմ նախատեսում ժամանակակից արվեստի թանգարանում: Մտածում ենք նաև Արցախում գեղանկարների շարք ստեղծել ու ցուցադրել թե՛ այնտեղ, թե՛ Երևանում: Դա արդեն` գարնանը:
Զրույցը՝
Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ
Լուսանկարներ
Հեղինակի նյութեր
- Պատմության վկաները
- Վերացող ծաղիկներ
- Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
- «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
- «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
- «Դրսից մեզ վրա կարող են ազդել միայն ներսի գործիքներով»
- «Երեսուն տարի ձգվեց մեր անկախության պատմությունը, մենք շահեցի՞նք»
- Մշակույթը հեռվից հեռու պահպանելու հույսով
- Անիմացիան, աշխարհն ու մենք
- «Մեր տարածքները փոքրացան, որովհետև այդպես էլ չհասկացանք, որ պետք է խմենք մեր բաժակով»
- Արվեստի ուժը
- Նոր մատենաշարը ներկայացնում է արևմտահայ և սփյուռքյան գրողների
- Բեմը կենդանություն է ստանում առայժմ միայն մանուկների համար
- «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
- Համաշխարհային դասականների ստեղծագործությունները՝ դուդուկով
- «Բնակչությունը պատրաստ չէ, բայց տարվում են աշխատանքներ»
- Ամանորի գիշերը դիմավորելու են եկեղեցում
- «Ջազի մեջ զգացվում է ապրածդ ժամանակաշրջանը»
- «Եթե չլիներ Փելեշյանը, կարծում եմ, դեռևս գտած չէի լինի կինոյում իմ ուղին»
- «Հուշարձաններն այդ տարածքների պատկանելության անձնագրերն են»
Մեկնաբանություններ